Đầu tư vào công ty chứ không đầu tư vào cổ phiếu

Warren Buffett quan niệm rằng cổ phiếu chỉ là tờ giấy chứng nhận quyền
sở hữu của cổ đông đối với công ty đó. Ông không đầu tư vào cổ phiếu,
mà đầu tư vào công ty. Nói một cách khác, ông hoàn toàn không quan tâm
đến việc mua đi bán lại cổ phiếu trong thời gian ngắn.

Thay vào đó, ông áp dụng chiến lược “buy and hold” - mua và giữ - nghĩa
là ông sẽ giữ cổ phiếu trong thời gian dài, rất dài và đôi khi giữ luôn
nếu đó là những công ty ông xác định là chiến lược của mình.

Đầu tư theo giá trị thực

Warren Buffett chịu ảnh hưởng sâu sắc của Benjamin Graham - người tiên
phong về đầu tư theo giá trị. Ông cho rằng về lâu dài giá thị trường
của cổ phiếu sẽ phản ảnh giá trị nội tại của nó. Do đó những cổ phiếu
tốt là những cổ phiếu đang được thị trường định giá thấp (underpriced)
hơn giá trị nội tại của nó.

Theo ông, khoảng cách giữa giá thị trường và giá trị nội tại này càng
lớn thì biên độ an toàn, cũng như lợi nhuận mà nhà đầu tư nhận được từ
cổ phiếu sẽ càng cao. Để có lợi nhuận, phải tính được giá trị thật hay
giá trị nội tại của cổ phiếu hay công ty đó.

Các nhà đầu tư nổi tiếng khác như Benjamin Graham, đôi khi đưa ra những
công thức xác định giá trị thực theo kiểu của mình, dĩ nhiên dựa vào
những công thức cơ bản. Riêng Warren Buffett thì không đưa ra một công
thức cụ thể nào của riêng ông. Do đó, theo một số tác giả, công thức
tính giá trị thực của ông là một bí ẩn.

Tuy vậy theo phần lớn các tác giả và nhà nghiên cứu khác, Buffett sử
dụng nguyên tắc xác định giá trị thật cơ bản như những nhà đầu tư, phân
tích tài chính khác.

Cái khác duy nhất làm cho ông thành công là ông nghiên cứu rất kỹ và
rất sâu từng công ty ông sắp đầu tư. Ông đã từng nói : “Để là nhà đầu
tư thành công, chúng tôi đọc hàng trăm, hàng trăm báo cáo thường niên
của các công ty”. Ngoài những chỉ số tài chính, ông còn quan tâm hết
sức đặc biệt đến vị trí, lợi thế cạnh tranh của công ty và năng lực của
ban lãnh đạo.

Những câu hỏi Warren Buffett đặt ra trước khi quyết định chọn công ty/cổ phiếu để đầu tư:

- Công ty có phát triển tốt không, có lợi thế cạnh tranh không? Warren
Buffett chỉ muốn mua cổ phiếu của công ty có lợi thế cạnh tranh cao;
hoặc là công ty dẫn đầu thị trường của ngành kinh doanh chính của nó;
hoặc là có thương hiệu được khách hàng đánh giá cao. Ông không muốn đầu
tư vào những công ty không có lợi thế cạnh tranh và chỉ có thể cạnh
tranh bằng cách giảm giá bán. Ông còn xét xem công ty mà ông sắp đầu tư
có nguy cơ bị công ty lớn mạnh khác nhảy vào cạnh tranh hay không. Ông
là người sáng chế ra từ “economic moat” ngụ ý công ty đó có lợi thế
cạnh tranh và tạo ra “hàng rào” ngăn cản sự cạnh tranh của các công ty
khác.

- Công ty đó có mô hình kinh doanh đơn giản không? Warren Buffett chỉ
đầu tư vào các công ty có mô hình đơn giản, dễ hiểu, không quá phức
tạp. Ông chỉ đầu tư vào những ngành mà ông biết rất rõ.

- Lợi nhuận công ty tốt, tăng trưởng ổn định không?

- Tỷ số nợ trên vốn có thấp không? Tỷ số lợi nhuận trên nợ có cao
không? Giả sử lợi nhuận không đạt được mức kỳ vọng, công ty có khả năng
trả được nhũng món nợ đến hạn không?

- Tỷ lệ lợi nhuận trên vốn đầu tư có tốt không? Đây là một trong những
chỉ số mà Buffett đặc biệt quan tâm. Ông chỉ đầu tư vào những công ty
tạo ra mức lợi nhuận tốt.

- Chi phí vận hành của công ty có ở mức chấp nhận được hay không?

- Dòng tiền mặt để đầu tư có đủ lớn để tạo ra lợi nhuận và sự tăng trưởng?

- Công ty có giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư hay không? Việc công ty
chia cổ tức hay không chia cổ tức là một trong những điểm khác biệt
giữa Benjamin Graham và Warren Buffett. Benjamin Graham cho rằng công
ty nên chia cổ tức cho nhà đầu tư. Đối với ông, cổ tức được chia tốt
hơn cổ tức được giữ lại trong công ty. Trong khi đó, Warren Buffett
muốn công ty giữ lại lợi nhuận để tái đầu tư. Ông cho rằng, nếu như
công ty đang làm ra lợi nhuận tốt - bằng hay cao hơn mức lãi suất mong
muốn - thì công ty nên giữ lợi nhuận lại để tái đầu tư. Khi đó công ty
sẽ trở thành một máy in tiền với tốc độ ngày càng tăng cao nhờ hiệu ứng
tuyệt vời của lãi suất kép.

- Ban lãnh đạo có giỏi, có tầm nhìn, có bề dày thành tích về quản lý
kinh doanh, có đạo đức không? Buffett chỉ đầu tư vào những công ty ông
tin rằng ban lãnh đạo có năng lực.

Chọn thời điểm mua

Kế tiếp Buffet sẽ chọn thời điểm mua. Ông không bao giờ vội vã mua
những cổ phiếu có biên độ an toàn không rõ ràng. Thường thì ông sẽ đợi
khi thị trường vào giai đoạn điều chỉnh hoặc khi thị trường đang thời
kỳ giảm giá mạnh. Khi đó ông sẽ mua được cổ phiếu của công ty với giá
thấp hơn giá trị nội tại của nó.

Phương pháp đầu tư đơn giản này đã giúp ông thành công lớn và trở thành
một trong những người có tài sản lớn nhất thế giới. Nó cũng giúp ông
thoát được tổn thất trong những giai đoạn mà hầu hết mọi người đều bị
thiệt hại, ví dụ như giai đoạn cổ phiếu các công ty Internet bùng nổ và
sụp đổ. Tuy vậy, ông bị một số người phê bình là quá thận trọng và vì
thế đã bỏ qua những cơ hội lớn.

Không quan tâm

Với chiến lược đầu tư nói trên Warren Buffett không quan tâm nhiều đến
sự lên xuống của giá cả thị trường chứng khoán cũng như chu kỳ kinh tế.
Nói đúng hơn ông chỉ quan tâm đến việc lên xuống giá khi ông chọn thời
điểm mua. Khi đã mua rồi, ông không quan tâm đến sự lên xuống của giá
nữa.

Một điểm nữa khá đặc biệt là ông rất ít quan tâm đến việc đa dạng hóa
danh mục đầu tư. Nhiều nhà đầu tư đã nghiên cứu và thực hiện thành công
các phương pháp đa dạng hóa danh mục đầu tư tức là chọn nhiều cổ phiếu
của các công ty khác nhau, ngành khác nhau có tác dụng bổ sung, tương
hỗ nhằm đạt được lợi nhuận cao nhất có thể trong khi giảm rủi ro đến
mức thấp nhất.

Warren Buffett không theo trường phái đa dạng hóa này. Ông cho rằng nếu
đã chọn được doanh nghiệp tốt để đầu tư thì sẽ đạt lợi nhuận cao và rủi
ro thấp. Việc đa dạng hóa danh mục đầu tư, tức là chọn thêm những cổ
phiếu khác vào danh mục đầu tư sẽ giảm lợi nhuận cao tạo ra từ công
ty/cổ phiếu chính yếu.

Theo ông, nếu “lỡ” đầu tư vào doanh nghiệp có lãi suất thấp hơn kỳ
vọng, thì hãy rút ra càng sớm càng tốt, vì càng để lâu, nhà đầu tư càng
bị lỗ và vì thế mất cơ hội đầu tư ở công ty tốt. Còn nếu đã đầu tư đúng
công ty làm ăn hiệu quả, thì đừng rút tiền gốc và cổ tức ra khỏi doanh
nghiệp. Càng để lâu bao nhiêu thì lợi nhuận sinh ra càng cao bấy nhiêu.

Những câu nói hay

- “Luật số 1: Đừng bao giờ thua lỗ. Luật số 2: Không được bao giờ quên
luật số 1”. Nguyên tắc này khác hẳn với nguyên tắc cơ bản của các nhà
kinh doanh cổ phiếu thành công: phải biết chấp nhận thắng và thua.

- “Giá là những gì chúng ta phải trả. Giá trị là những gì chúng ta nhận được”.

- “Nếu là nhà đầu tư bạn hãy tập trung vào việc công ty đó sẽ hoạt động
kinh doanh như thế nào. Nếu là nhà đầu cơ, bạn hãy quan tâm đến giá thị
trường của nó, và đó không phải là cách làm hay cuộc chơi của chúng
tôi”.

- “Nguyên tắc để làm giàu: Hãy sợ hãi khi những người khác tham lam.
Hãy tham lam khi những người khác sợ hãi”. (Theo ông khi số đông “tham
lam” sẽ đẩy giá cổ phiếu lên quá cao, vượt qua giá trị thật. Còn khi số
đông sợ hãi sẽ đẩy giá cổ phiếu xuống tạo ra những cổ phiếu có biên độ
an toàn, và lợi nhuận trong tương lai cao).

“Thời gian là kẻ thù của những doanh nghiệp làm ăn thua lỗ và là bạn
của doanh nghiệp đang ăn nên làm ra. Nếu doanh nghiệp bạn đầu tư có tỷ
suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu 20-25%, thời gian là bạn của bạn.
Nếu tỷ suất lợi nhuận của doanh nghiệp thấp hơn mức bạn mong muốn thì
thời gian là kẻ thù của bạn”.
(Theo TBKTSG)